Energiegemeenschappen

Samen met lokale gemeenschappen, overheid, inwoners en bedrijven, organiseren we duurzame energievoorziening in lokaal eigendom.

Wat is een energiegemeenschap?

Een energiegemeenschap is het lokale platform waarin drie partities: de overheid, de inwoners en lokale bedrijven, samen lokale duurzame energieprojecten ontwikkelen, realiseren en benutten. Ze gaan gezamenlijk bepalen:

  • Welke lokale duurzame energieprojecten zij willen realiseren;
  • Hoe de energie geleverd wordt aan elkaar of aan derden;
  • Hoe de lasten verdeeld worden en de lusten ten goede komen aan de lokale gemeenschap; waarbij
  • De energiegemeenschap als professioneel bedrijf wordt bestuurd.

Daarbij heeft iedereen zeggenschap, ongeacht de financiële bijdrage. De energiegemeenschap is hét platform voor deze drie partities en sluit naadloos aan bij bestaande Europese en aankomende nationale regelgeving.

Waarom een energiegemeenschap?

Energie is iets wat we allemaal nodig hebben. Op dit moment is energie iets dat iedereen inkoopt bij partijen die ver staan van onze wijk, ons dorp en onze directe omgeving. En steeds vaker komen er energiebronnen in onze omgeving die niet of nauwelijks van ons zelf zijn. Geopolitiek en marktwerking bepalen de leveringszekerheid en prijs van energie volledig en dat leidt tot ongelijkheid en onzekerheid over de toekomst. Door vernieuwende Europese wetgeving is er in de energietransitie een beweging ingezet van centrale fossiele energie-opwek naar decentrale (lokale) hernieuwbare energie-opwek.

Daarom streeft een energiegemeenschap ernaar om eigenaarschap van lokale energie terug te brengen bij de drie partities; de belanghebbenden van de gemeenschap. Op deze manier streeft een energiegemeenschap, met het oog op de toekomst en de energietransitie, onafhankelijk te worden van externe energiebronnen. De energiegemeenschappen geven de lokale gemeenschap invloed en zeggenschap over de energiebronnen van de toekomst.

Van

  • Weinig invloed op de komst van lokale energiebronnen – het “overkomt” de gemeenschap
  • Nauwelijks lokaal eigendom (van wind, zon op land, warmte en overige energiebronnen)
  • Vrijwel geen zeggenschap over energiebronnen
  • Geen grip op de energieprijs
  • Energie is kostenpost voor lokale gemeenschap en lokale economie
  • Energiearmoede
  • Afhankelijk zijn van externe investeerders, energiebedrijven of ontwikkelaars
  • Afwachten tot netcongestie door andere spelers wordt opgepakt

Naar

  • Invloed op de komst van lokale energiebronnen
  • Richting 100% lokaal eigendom 
  • 100% zeggenschap over energiebronnen
  • Directe grip op de energiekosten
  • Energie wordt lokale economie
  • Draagt bij aan economische veerkracht van de gemeenschap
  • Onafhankelijk van globale spelers en marktwerking
  • Netcongestie oppakken

Hoe ziet een energiegemeenschap er uit?

De energiegemeenschap is één juridische entiteit (BV, NV, (coöperatieve) vereniging of VOF), waarin iedereen binnen de gemeenschap is vertegenwoordigd in één van de drie partities (overheid, inwoners, bedrijven). De feitelijke zeggenschap over de energiegemeenschap dient te liggen bij die leden, vennoten of aandeelhouders van de entiteit. Deze structuur wordt professioneel bestuurd en functioneert op een coöperatieve basis, hoewel het niet altijd een formele coöperatie hoeft te zijn.
Deelnemen aan de energiegemeenschap staat open voor iedereen, zelfs voor degenen die later willen instappen. De zeggenschap binnen de gemeenschap is eerlijk verdeeld, waarbij elke partitie een gelijkwaardige invloed. Dit geldt ook voor beslissingen over energieprijzen, de aankoop van nieuwe projecten en andere belangrijke kwesties. Belangrijk is dat de energieprijs lokaal wordt bepaald, waardoor iedereen energie kan afnemen, zelfs zonder te investeren in de projecten.
Financiële deelname verschilt per project en is in principe vormvrij voor alle partijen, mits zij zich houden aan de richtlijnen van het hogere platform van de energiegemeenschap. In dit platform hebben zij zelf steeds 33% zeggenschap. De investeringsverdeling kan dus per project variëren. Naast de rol als energiegemeenschap dient deze entiteit ook als warmtegemeenschap (WCW).

Onze aanpak

ENGEA verstrekt gemeenschappen om op een juridisch geborgde en organisatorisch robuuste wijze een energiegemeenschap op te richten. Het is niet eenvoudig om een energiegemeenschap in te richten. Wetgeving is volop in ontwikkeling, het vraagt een nieuwe vorm van samenwerken in lokale gemeenschap en men moet gaan acteren op de energiemarkt. Het is zaak dat er mensen op gaan staan en samen de gemeenschap die zich met energie bezig gaat houden vorm gaan geven: inwoners, lokale bedrijven en de lokale overheid samen.

In onze ogen is de rol van de overheid daarom cruciaal. De gemeente brengt de benodigde (extra) capaciteit in om de totstandkoming en instandhouding van de energiegemeenschap te bewerkstelligen. Zij is immers de hoeder van het algemeen belang en heeft specifieke verantwoordelijkheden op het gebied van duurzaamheid, klimaatverandering, sociale rechtvaardigheid en regionale ontwikkeling. Door de juiste infrastructuur en regelgeving te bieden en inwoners te betrekken, kan de gemeente bijdragen aan een veerkrachtige en duurzame energietoekomst.

In onze aanpak hebben wij oog voor lokaal draagvlak en lokaal geborgde kennis. Ons uitgangspunt is dat de kennis van het systeem en de werkwijze bij lokale stakeholders geborgd wordt, zodat zij met vertrouwen hun rol in de energiegemeenschap kunnen invullen; ook nadat de opdracht is afgerond.

Wij werken aan de hand van een concreet stappenplan voor de implementatie van energiegemeenschappen, opgedeeld in 3 bouwblokken oftewel ‘Levels’ waarbij elke Level weer uit 1 of meerdere fases bestaat:

    • Level 1: 6 maanden
      Fase 0: Verkenning , gemeenschappelijke taal, lokaal eigendom
      Fase 1: Haalbaarheidsonderzoek

    • Level 2: 9-12 maanden
      Fase 2: Ontwikkeling
      Fase 3: Realisatiefase (oprichten entiteit en juridisch/financieel borgen)

    • Level 3: 6 maanden
      Fase 4: Operationele fase (kwartier maken)

Projecten

Heusden

Bij de gemeente Heusden is ENGEA volop aan het werk om als koploper fase 2 uit te werken. Heusden heeft al fase 0 en fase 1 doorlopen en zijn al tot de conclusie gekomen dat een energiegemeenschap wel de moeite waard zou kunnen zijn. Ook zijn er positieve geluiden uit de verkenning met de omgeving, zoals bewoners, lokale bedrijven en verenigingen, naar boven gekomen. Nu is het zaak om met het geconcretiseerde voorstel met de verschillende belanghebbenden in gesprek te gaan en keuzes te maken. Pionier gemeente Heusden omarmt de ontwikkeling met de focus op de hele gemeenschap betrekken.

Projecten

Leudal

In de gemeente Leudal ondersteunen wij de oprichting van de energiegemeenschap Leudal. We werken samen met de gemeente en de actieve energiecoöperatie aangevuld met een enthousiaste LLTB aan het borgen van zowel lokaal eigendom van energiebronnen als het opzetten van de energiegemeenschap zoals bedoeld in de nieuwe Energiewet (2025). We doen dit met enthousiaste bevlogen ambtenaren en coöperatieleden. Een prachtig voorbeeld van hoe een energiegemeenschap gedragen wordt door de eigen inwoners, lokale bedrijven en overheid.